Keistimewaan Dalam Turun Naik Bayaran Ansuran Bulanan Di Perbankan Islam

Bank Negara Malaysia (BNM) merupakan badan kawal selia yang mempunyai kuasa untuk mengawal turun naik Kadar Dasar Semalaman (OPR), OPR sebagai penanda aras penetapan kadar pinjaman asas (BLR) oleh perbankan konvensional ataupun kadar pembiayaan asas (BFR) oleh perbankan Islam. Kadar Dasar Semalaman (OPR) merupakan satu-satunya penunjuk pendirian dasar monetari yang diumumkan melalui Pernyataan Dasar Monetari yang dikeluarkan selepas setiap mesyuarat Jawatankuasa Dasar Monetari. Dalamm erti kata lain, BNM menggunakan OPR sebagai peralatan untuk mengawal inflasi, tekanan inflasi hanya dapat dibendung dengan menaikkan OPR.

Turun naik OPR ini tidaklah dibuat sewenang-wenangnya, akan tetapi ianya diputuskan selepas BNM mengambil kira kedudukan ekonomi semasa serta memastikan sebarang perubahan ke atas OPR itu tidak memberi impak ataupun mengehadkan pertumbuhan Keluaran Dalam Negara Kasar (KDNK) sekaligus menyokong kerancakan kegiatan ekonomi. Dalam bahasa mudahnya, OPR ini ialah kadar pinjaman atau faedah di antara bank-bank. Sebagai contoh, Bank A memerlukan pinjaman (akibat kekurangan kecairan) makanya Bank A akan meminjam dengan Bank B, justeeru kadar faedah yang dikenakan oleh Bank B kepada Bank A ialah mengikut kadar faedah yang telah ditetapkan oleh BNM yang dinamakan sebagai Kadar Dasar Semalaman atau Overnight Policy Rate. Adapun BLR ialah kadar faedah yang dikenakan oleh perbankan komersial ke atas para pelanggan (publik) yang membuat pinjaman daripada mereka. Oleh itu OPR adalah lebih rendah daripada BLR. BLR dan BFR dikira menggunakan formula yang sama, cuma sahaja sekiranya pihak perbankan konvensional menggunakan terma pinjaman,(lending) adapun perbankan Islam menggunakan terma pembiayaan (financing) dalam formula yang diguna pakai. Oleh itu kita akan lihat perubahan atas BLR adalah sama dan seiring dengan perubahan BFR. Kadar BLR ataupun BFR hanyalah kadar asas dalam menentukan kadar yang pihak bank ingin kenakan ke atas pihak pelanggan.

Justeru sebarang perubahan (umumnya merujuk kepada kenaikan) atas OPR akan menyebabkan susulan kepada kenaikan kadar faedah di perbankan tempatan. Semua teori yang dijelaskan ini barangkali tidak dapat menarik minat orang awam untuk menelusuri dengan lebih dalam. Namun mereka yang mempunyai hubungan dengan bank sebagai pemberi pinjam (borrower) dan peminjam (lender) dalam kes perbankan konvensional ataupun selaku penjual (seller) dan pembeli (buyer) dalam kes perbankan Islam semestinya berminat untuk mengetahui impak atas bayaran ansuran bulanan mereka kepada pihak Bank disebabkan perubahan OPR serta BLR dan BFR ini. Kenaikan kadar OPR yang signifikan menyebabkan pihak bank tidak mempunyai pilihan lain selain menaikkan juga kadar BLR dan BFR mereka.

Perubahan Bayaran Ansuran Bulanan

Perubahan atas BLR ataupun BFR oleh pihak bank mengakibatkan perubahan dalam ansuran bulanan bagi memastikan akaun hutang pihak pelanggan kepada pihak bank selesai berdasarkan tempoh pembiayaan. Disebabkan kenaikan kadar yang signifikan, maka jumlah bayaran ansuran bulanan pelanggan sedia ada mungkin tidak cukup untuk memastikan pinjaman atau pembiayaan dijelaskan dalam tempoh yang dipersetujui.

Justeru, perlu difahami bahawa ada dua pilihan yang akan diberikan kepada pihak pelanggan, sama ada mengikut perubahan bayaran ansuran yang baru mengikut kadar semasa (Contoh: Pindaan ansuran bulanan dari RM500 kepada RM700) ATAU bayaran ansuran bulanan dikekalkan (contoh kekal RM500 sebulan) dan memanjangkan tempoh bayaran (contoh selama 2 tahun).

Jika dalam perbankan Islam, harga jualan oleh pihak bank tetap tidak berubah (cth:di awal kontrak bank bersetuju untuk menjual rumah itu pada harga RM100,000 dengan bayaran ansuran RM500 sebulan selama 200 bulan). Perubahan bayaran ansuran tidak mengubah harga yang telah dipersetujui. ADAPUN di perbankan konvensional, perubahan kadar pinjaman asas (BLR) akan menyebabkan perubahan ansuran, tetapi akibat tiada harga jualan (selling price) di awal kontrak dan perjanjian bergantung kepada kadar pinjaman asas (BLR) semasa, makanya pelanggan terpaksa membayar ansuran mengikut turun naik BLR, akibatnya pelanggan HANYA akan mengetahui jumlah sebenar pembayaran yang dibuat kepada bank selepas selesai tempoh pembayaran (di akhir tempoh pembayaran, dikira semula jumlah yang dibayar kepada pihak bank, maka itulah harga jualan bank kepada pelanggan).

Hubungan Bayaran Ansuran Bulanan Dan Harga Jualan

Kesimpulan penting yang dapat kita fahami dalam contoh di atas ialah, sekiranya anda membuat pinjaman dengan perbankn konvensional, perubahan kadar BLR akan menyebabkan kadar faedah yang lebih tinggi dikenakan dan juga tempoh pembayaran mungkin dilanjutkan. Manakala jika pembiayaan dibuat menggunakan skim yang ditawarkan oleh perbankan Islam, jumlah keuntungan yang dikenakan tidak akan berubah, hanya sahaja tempoh pembiayaan yang berkemungkinan dilanjutkan. Semua ini disebabkan perbankan Islam meletakkan harga jualan yang jelas di awal kontrak (adapun harga jualan yang diletakkan di awal kontrak oleh perbankan konvensional hanyalah berdasarkan kadar pinjaman asas (BLR) semasa). Atas sebab ini dapat kita lihat bahawa ramai yang mudah tertarik dengan promosi perbankan konvensional yang menjanjikan kadar faedah yang rendah (kadar faedah semasa) sekaligus menjadikan harga jualan (anggaran) mereka lebih murah jika dibandingkan dengan tawaran harga jualan (tetap dan pasti) oleh perbankan Islam.

Namun, perlu difahami bahawa tidak semua produk dalam perbankan Islam yang terkesan dengan kenaikan BFR, hanya produk yang menggunakan pembiayaan kadar boleh ubah (Variable Rate Financing) sahaja yang akan terkesan. Namun harga jualan (selling price) antara pihak bank dan pihak pelangan di awal kontrak tidak terjejas (atau berubah). Jika ditanya mengapa perbankan Islam menetapkan kadar peratusan yang tetap, selain tuntutan kontrak bagi mendapatkan harga jualan yang jelas, perlu difahami bahawasanya dalam melakukan transaaksi, harga merupakan elemen penting dan merupakan salah satu daripada rukun akad.

Mekanisme Kadar Boleh Ubah di Perbankan Islam

Atas sebab itulah perbankan Islam wajib meletakkan harga jualan di dalam kontrak (akad) jual belinya. Harga hendaklah ditetapkan ketika akad dibuat dan bukannya setelah selesai melakukan jual beli. Hal ini dapat mengelak mana-mana pihak berkontrak mengubah ketetapan harga pada saat-saat akhir sehingga boleh menyebabkan pertelingkahan dalam jual beli. Sila rujuk rajah ringkas di bawah bagi memahami bagaimana mekanisme Kadar Boleh Ubah secara Islam dalam produk pembiayaan oleh perbankan Islam:

(i) Kadar bayaran ansuran bulanan yang tetap sepanjang tempoh pembiayaan berdasarkkan Kadar Keuntungan Efektif (Effective Profit Rate; EPR) seperti mana dipraktikkan oleh perbankan konvensional.

(ii) Harga jualan ditentukan oleh Kadar Keuntungan Siling (Contracted Profit Rate;CPR).

(iii) Ibra’ / diskaun akan diberikan oleh bank kepada pelanggan sekiranya pembayaran dilangsaikan lebih awal dibuat berbanding tempoh kontrak, lebihan dalam pembayaran dan perbezaan antara EPR dan CPR.

(iv) Kadar EPR yang paling tinggi tidak dapat melebihi (is capped) pada harga jualan (CPR) seperti mana yang dipersetujui oleh pihak Bank dan pelanggan di awal kontrak.

(v) Pelanggan memperoleh kelebihan kerana dapat mengurangkan keuntungan yang dicaj oleh pihak bank (perbezaan antara EPR dan CPR akan diberi rebat, dan juga tatkala EPR melebihi CPR akan hanya dicaj di CPR).

Tatkala Kadar Keuntungan Efektif (Effective Profit Rate; EPR) melebihi Kadar Keuntungan Siling (Contracted Profit Rate;CPR) seperti dalam gambar rajah di atas, caj yang dikenakan sebagai EPR adalah bersamaan dengan CPR. Maka di sini jelas bahawa CPR berperanan sebagai caj kadar keuntungan maksimum yang boleh dikenakan oleh bank kepada pelanggan.Caj bayaran ansuran bulanan pelanggan sekiranya tidak dinaikkan,tempoh pembiayaan boleh dilanjutkan tanpa akad baru (rescheduling) dengan memasukkan klausa tersebut dalam tatacara perjanjian antara pelanggan dan pihak bank.

Kesimpulan

Menggunakan mekanisma ini, pelanggan boleh menikmati kadar rebat atau diskaun (ibra’) dalam pembayarannya. Aspek-aspek penting ini menjadikan produk perbankan Islam jauh lebih baik dan selamat daripada produk perbankan konvensional.

Oleh itu, para ulamak tidak sahaja mengharamkan pinjaman di perbankan konvensional tidaklah hanya disebabkan oleh unsur riba (faedah atau bunga) yang dikenakan, namun contoh di atas membuktikan wujudnya unsur gharar (ketidak jelasan) dari sudut harga jualan yang dicaj kepada pihak pelanggan sehingga mengakibatkan jumlah keseluruhan yang perlu dibayar kepada bank konvensional tidak akan dapat diketahui hanya sehingga tempoh pinjaman itu tamat.

Maka fakta yang perlu kita ambil peduli ialah, pada saat negara mengalami inflasi atau bahasa mudahnya krisis ekonomi, maka pembayaran yang dibuat boleh para pelanggan bank konvensional hakikatnya adalah lebih tinggi dan mahal berbanding para pelanggan perbankan Islam, itulah akibatnya apabila wujud ketidak jelasan harga aset dalam produk pinjaman perbankan konvensional.

Semoga perkongsian ini bermanfaat, buat mereka yang mengambil berat.

Ibn Yusof
23 May 2011 / 10 Jumada al-Thani 1432
12:56 a.m
www.ibnyusof.blogpsot.com

Ulasan Terhadap Risalah "Sampaikah Amalan Orang Hidup kepada Arwah?"

1. Pengulas mendapat tahu tentang buku ini daripada Tan Sri Harussani sendiri yang menyarankan pengulas mendapatkan buku ini. Pengulas berjaya memiliki buku ini selepas dibeli di kedai Pelima Media sempena Pesta Buku 2011, PWTC dan membaca keseluruhan isi buku tersebut keesokan harinya. Risalah kecil ini ditulis oleh bukan orang yang sebarangan, seorang ilmuwan Melayu atas nama Dr Muhammad Afifi al-Akiti yang berkhidmat sebagai pensyarah Pengajian Islam di Fakulti Teologi, Universiti Oxford. Tidak hairanlah Tan Sri Harussani mempromosikan buku ini kerana beliau memberi kata-kata aluan di dalam buku ini. "Sampaikah Amalan Orang Hidup kepada Arwah?", tajuknya sudah cukup memberikan tarikan kepada para pencinta ilmu.



2. Dr Afifi Al-Akiti berjaya menyajikan para pembaca dengan hujah-hujah serta pandangan dari mazhab Syafie oleh para ulamak Syafieyyah seperti al-Nawawi, al-Khazin, al-Subki, Zakariyya al-Ansari, Ibn Hajar, al-Ramli, al-Bujaimiri, Ba'ashn, Balfaqih, al-Jurdani bahawasanya boleh amal soleh oleh si hidup dihadiahkan kepada arwah. Antara yang menarik apabila beliau membuktikan Qaul Masyur - Imam Nawawi dalam Sharh Muslim dan ulasan semula Imam Nawawi terhadap hujahnya sendiri dalam Sharh Muslim itu di dalam kitab selepasnya yakni Al-Adzkar.



3. Beliau menganggap mereka yang berpandangan bahawa pandangan bahawa amal soleh yang ingin dihadiahkan itu tidak sampai pahalanya kepada arwah sebagai pandangan Muktazilah. Terutama pada mereka yang menggunakan dalil naqli melalui ayat surah An-Najm 53:39. Ayat ini kemudian dikupas dari sudut ilmu nahu, usuluddin dan beberapa tafsiran mufassirin seperti al-Khazin dan Ibn Abbas.



4.Beliau menyimpulkan bolehnya menghadiahkan amal soleh kepada si mati dalam apa jua bentuk (baik dalam bentuk sedekah jariah, bacaan Quran dan apa jua amal soleh) kepada arwah berdasarkan hujah para ulamak Syafieiyyah silam dan kontemporer (seperti Dr Wahbah Zuhaily).



5.Namun kelompongan yang dilihat jelas dalam penjelasan panjang lebar berkaitan hukum sampai atau tidak ini tidak dapat pula membuktikan pandangan para ulamak silam mahupun kontemporer tentang hukum ini yang diterjemahkan dalam bentuk amalan berkumpulan oleh masyarakat Islam di Nusantara khususnya iaitu apa yang lebih dikenali sebagai majlis tahlilan atau tahlil arwah. Perbahasan dijangka akan menjadi lebih menarik jika mengambil kira pandangan para ulamak Syafieyyah silam dan kontemporari tentang hal yang disebutkan ini.



6.Melihat kepada tajuk buku ini, tidaklah menjadi suatu isu besar untuk tidak mengupas sama isu amalan masyarakat Islam Nusanantara ini yang berhimpun dalam rangka menyampaikan/menghadiahkan pahala kepada arwah, namun amalan yang dinamakan kaffarah dan wahsyah yang menyebabkan orang ramai berhimpun di sisi keluarga arwah sehingga memerlukan keluarga arwah menjamu mereka (para tetamu/hadirin yang berkumpul di rumah arwah) pada malam pertama selepas pengebumian mayat, pada hari 7, hari 20, hari ke 40 dan seumpamanya ini telah menjadi amalan yang sebati dan perlu dikupas sesuai dengan tajuk buku tersebut. Malahan tidak pula disebutkan sebarang qaul daripada Imam as-Syafie sendiri. Hanya menngambil kira pandangan para ulamak Syafiiyyah yang muktabar dan ulasan mereka mengenai sampai atau tidak pahala kepada si mati. Adapun majlis tahlilan tidak dibincangkan baik pandangan Imam Syafie sendiri mahupun pandangan para ulamak Syafiiyyah.



7. Pandangan sampainya pahala kepada arwah ini tidak menjadi persoalan pokok di kalangan ahli ilmu atau golongan agamawan dahulu dan kini, namun apa yang menjadi fokus dan perdebatan sehingga dikhuatiri mengelirukan orang awam ialah amalan secara berkumpulan sehingga telah menjadi persepsi ibadah oleh masyarakat Islam Nusantara akan hal ini. Justeru kita lihat, walaupun amalan ini jarang disebutkan oleh para ulamak silam, namun ianya dikupas dan di terangkan panjang lebar oleh para ulamak Syafie'yah yang terkenal di Nusantara dalam kitab-kitab kuning mereka seperti apa yang termuat dalam Bughyatul Tullab (oleh As Syeikh Daud Bin Abdullah Bin Idris al-Patani), Furuk Masail (Terjemah Maulana As Syeikh Daud Bin Abdullah Patani), Sabilal Muhtadin (oleh Mohd Arshad B. Abd Al-Banjari), Kasyfullilthami `an as ilatil anam (oleh Zainul Abidin Ibn Mohd Al-Patani) dan sebagainya.



8. Kesimpulannya, Dr Afifi AlAkiti berjaya mengupas isu dalam buku ini dengan jelas dalam suatu sudut yang beliau bahaskan namun tidak merungkai salah tafsiran dan kesamaran dalam isu yang dibahaskan ini. Namun, kupasan yang dipaparkan menepati disiplin dan akhlak ilmu sehingga buku ini sesuai dijadikan bahan bacaan kajian dan perbincangan lanjut oleh golongan agamawan di dalam masyarakat Islam Nusantara.


Wallahu'allam.

Ibn Yusof
5 Mei 2011 / 2
Jumada Al-Akhir 1432
11.06 a.m
www.ibnyusof.blogspot.com

The Dinarist without Dinar: A Note Towards a Critique

The idea of implementing the use of dinar and dirham as the core spectrum in the economy by the dinarist meet with lot of challenges based on historical, theological, and in particular the reality aspect of it. The dinarist believes the dinar and dirham are the only solution over the threshold of an economic Amargeddon of unprecedented proportion. Ironically, the arguments not only relate to the fundamental of the capitalist’s foundation, it may some time lead towards the ‘Dajjal’ or the Zionis agendas with its ‘one-eye devil’ symbol representing the New World Order[1].

Whilst this position has it supporters, their argument are untenable because they failed to understand the fundamental of using money from Islamic perspective. Hence whenever the argument is post towards the dinarist whether the discussion of gold dinar or using gold and silver is classified under the principle of Ibadah or Muamalat? Non of the dinarist ever argue or explain the Fiqh ruling behind this issue since it is obvious from the Islamic jurisprudence aspect that money itself is categorized under the rule of Muamalat instead of Ibadah in which the rule of thumbs is ‘the rule for 'ibadah is that everything is haram unless proven to be permitted’ (al-Ashl fil Ibadah Tawaquf) . This argument accordance to the normative legal maxims (al-qawa'id al-fiqhiyyah al-asliyyah) that ‘the origins in all things is permissibility’ (al-Asl fi al-Ashya’ al-Ibahah) or in the other hand meaning that the existence of permissibility in all matters except what is clearly and expressly prohibited in The Qur’an and/or Hadith.

Study by Muhammad Aslam and Emad (2006) on the differences in fiqhi opinions of the past Muslim scholars on whether must money be limited to only gold clearly show the understanding of a wider scope of discussion in this issue. Name of Muslim scholars such as Imam Shaybani, Al-Hattab, Al-Wansharisi, Ibn Taimiyyah, Ibn Qayyim, Laith Ibn Sa’ad and as well as some contemporary scholars such Syaikh Yusof Qardhawi, Syaikh Muhammad Taqi’ Usmani, dan Abd Allah Sulayman Al-Mani must be taken into consideration as these renown scholars understand that this issue, in particular must be addressed from Muamalat point of view.

Nik Mahani (2009) further argue that Ulama in the OIC countries were still favoring ‘paper currencies’ in their fatwas by saying ‘acceptable and within the Syariah scope’, she then criticize the scholar’s fatwa as the baffling paradox that lead the ummah devoring other people’s wealth[2]. The fatwa that she refer to in her writing is as follows:

“With regard to the rules that apply to paper currencies: They are legal tender having the full attributes of media of exchange, and all the Shari‘ah laws for gold and silver apply to them, e.g., riba, zakah, salam, and all other rules”[3]

The accusation however did not explain the overall justification that lead to such resolution by Islamic Fiqh Academy from Shariah perspective. The failure to look at the scholars deliberation concerning this issue lead to a deviation in the understanding of why does paper currencies is allowed in Islam. The study or research done by the Islamic Fiqh Academy of the Muslim World League in Makkah can be summarized as follows:

“First :Paper currency has become the medium of exchange for today’s goods; it has replaced gold and silver in today’s financial transactions, and as it is the standard by which goods are valued―since gold and silver are scarcely used―the public treats it as an asset, and it is used to store value in savings, even though it lacks intrinsic value. However, the people’s confidence in it and their regard for it as the medium of exchange has bestowed the quality of being a counter-value for any exchange upon it.

Second: Paper currency is considered an independent form of money, just as gold and silver, as well as other media of exchange, are considered independent forms of money.”[4]

The study also acknowledged and highlighted that the Muslim jurists do not restrict medium of exchange to only gold and silver, although these metals are the most basic of them. Even Imam Malik radhiAllahu ‘anhu acknowledged the market acceptance in choosing their own medium of exchange, he once said:

"If people had allowed among them, accepting leather to become money, therefore I will prohibit it to be sold with gold and silver in deferment”[5]

However, most dinarist fail to understand this in their writings and speeches, lead to an understanding that gold and silver are the only and absolute solution to current economic failure, and start to propagate the important and obligation of using dinar and dirham since these are the metals that are used during the time of the Prophet, yet they regard this as ‘Sunnah money’.

The author acknowledges the use of gold and silver as medium of exchange and measure of values. However, it is understood that the fatwa in usage of paper currencies can be categories as rukhsoh and hajiyyat while waiting for the correct Islamic economic system to be implemented as a whole. Thus do not burden ourselves with the understanding that the usage of paper currencies is forbidden by the religion of Islam. Prophet himself advice that:

“Religion is very easy and whoever overburdens himself in his religion will not be able to continue in that way."[6]

Hence,from fiqh and economic perspective, it is clear that the money generally is not limited to only gold and silver per se, since majority of Muslim jurist has allowed the usage of any other things as long as it has the characteristics of money, it can be consider as money. Above all, money must be regards as a measure of value and a medium of exchange; any measure that upsets these functions of money is hazardous to the economy.

Ibn Yusof

2 May 2011 / 28 Jumada Al-Awwal 1432

11.19p.m

www.ibnyusof.blogspot.com

---

[1] Nik Mahani Mohamad. (2009). The Real Implementation of the Gold Dinar Economy. Prodicing Seminar Antarabangsa Penjanaan Ekonomi Melalui Transaksi Wang Dinar. UKM.

[2] Nik Mahani Mohamad. (2009). Between Islamic Banking and the Gold Dinar – a Compilation of Paper & Articles. p. 34. SABA Islamic Media; Kuala Lumpur.

[3] Resolution of the Islamic Fiqh Academy of the OIC 21 (3/9). Paper Money and Change in the Value of a Currency. Retrieved on 3^rd February 2011 from http://www.isra.my/fatwas/topics/general/others/item/364-paper-money-and-change-in-the-value-of-a-currency.html

[4] Resolution of the Islamic Fiqh Academy of the Muslim World League in Makkah. B.D/2/3 7/1406. Resolution No. 6. Regarding Paper Currency. Retrieved on 3^rd February 2011 from http://www.isra.my/fatwas/topics/general/others/item/365-paper-currency.html

[5] Al-Mudawwanah,vol. 3.p.90.

[6] Sahih Al-Bukhari, Kitabul Iman. hadith no.38